Josephine Henriette Niedetzky (Józefina Nidecka)

Josephine Henriette Niedetzky (Józefina Nidecka)

autorka: Alicja Kosiba-Lesiak

W roku 2019, w części historycznej pochodu podczas Dni Tarnogórskich Gwarków, przeszła jego trasę po raz pierwszy kobieta w zakonnej szacie. Przypomniała o jednej z trzech założycielek i pierwszej przełożonej zgromadzenia sióstr Zakonu św. Karola Boromeusza w Tarnowskich Górach. Była nią SM (Siostra Miłosierdzia) Josephine Henriette Niedetzky (Józefina Nidecka) urodzona w 07.03.1830 r. w Nysie. W wieku 25 lat zdecydowała się na życie w zakonie. Po ukończeniu nowicjatu i obłóczynach, w 1857 r. złożyła śluby w nyskim zgromadzeniu. W tę postać wcieliła się jedna z mieszkanek naszego powiatu, występując w stroju stylizowanym na te, w których misję swą pełniły na początku XIX wieku siostry w Nysie.

Przybyły tam z Lotaryngii, gdzie zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia powstało w XVII w. Pierwotnie miało charakter stowarzyszenia dobroczynnego, a ścisłą regułę zakonną przyjęło w późniejszym czasie. Anton Klausa, jeden z najbardziej zasłużonych dla naszego miasta burmistrzów, usilnie zabiegał u władz kościelnych o sprowadzenie zakonnic. I tak 14 kwietnia 1863 roku przyjechały tu siostry: Józefina Nidecka (Josepfine Niedetzky) z Nysy, Otylia Gajer (Ottilia Geyer) z kongregacji w Trzebnicy oraz Marina Fuchs z Benešova. Wszystkie trzy z zawodu nauczycielki.





Wprowadziły się do pomieszczeń w budynku szkoły przy ulicy Przemysłowej (obecnie Legionów). Powierzono im kształcenie dziewcząt, opiekę nad nimi oraz działalność dobroczynną. Prowadziły więc żeńską szkołę przemysłową dla dziewcząt, opiekowały się dziećmi w żłobku i sierocińcu oraz ludźmi chorymi i ubogimi w ich domach. Przez kilkadziesiąt lat pracowały też m.in. w szpitalu przy ul. Lublinieckiej (teraz ul. Opolska) i prowadzonym przez o.o. Kamilianów na Galgenbergu (tzw. Galemberg), w internacie dla dziewcząt i przedszkolu. W domu parafialnym przy kościele farnym pw. św. św. aps. Piotra i Pawła nauczały religii. Potocznie nazywano je boromeuszkami lub siostrami św. Karola od imienia patrona zakonu – św. Karola Boromeusza (Carolus Borromäus). Józefina Nidecka pełniła funkcję przełożonej zgromadzenia przez 35 lat, do śmierci w dniu 11.09.1898 r.

Ostatecznie siedzibą zgromadzenia stał się w 1886r. budynek przy obecnej ulicy Gliwickiej 22. W prowadzonym tam przez zakonnice Zakładzie św. Józefa, zarządzanym przez siostrę Józefinę, zamieszkiwało 56 sióstr sprawujących opiekę nad samotnymi i chorymi kobietami w podeszłym wieku oraz wykonujących inne zadania w mieście. Na terenie Tarnowskich Gór w latach najintensywniejszej działalności zgromadzenia funkcjonowało 5 placówek obsługiwanych przez siostry.


Josephine Henriette Niedetzky (Józefina Nidecka)




Podczas II wojny światowej władze niemieckie odebrały kongregacji możliwość opieki nad dziećmi, więc siostry oprócz pełnienia opieki nad chorymi, zajmowały się też m.in. wypiekiem opłatków i wyszywaniem sztandarów kościelnych. Niektórzy starsi mieszkańcy Tarnowskich Gór widywali je w dzieciństwie na ulicach spieszące do szpitali, gdzie pracowały jako pielęgniarki i laborantki lub do domów, w których opiekowały się osobami chorymi i niepełnosprawnymi. Zapamiętali przedwojenne stroje sióstr a zwłaszcza charakterystyczne, szerokie kornety na ich głowach. Po wojnie stroje zakonne zmieniono lecz boromeuszki nadal współpracowały z lekarzami i innym personelem świeckim w szpitalach, w przedszkolu i żłobku oraz w internacie dla dziewcząt, prowadziły katechezę w parafii, pomagały też sprzątać i dekorować kościół i przygotowywać ołtarze na uroczystości Bożego Ciała. Do tej pory prowadzą domy opieki w Nakle Śląskim (ufundowanym przed 120 laty przez Łazarza i Marię von Donnersmarck) oraz w Tarnowskich Górach.

Na cmentarzu przy kościele pw. św. Anny, obok pierwszej przełożonej – siostry Józefiny, spoczęło do tej pory we wspólnej kwaterze ponad 20 zakonnic, których imiona można przeczytać na epitafialnych tabliczkach. Założycielka tarnogórskiego zgromadzenia, jak podano w nekrologu, zmarła „na chorobę jelit po pracowitym życiu jako wychowawczyni i sumienna przełożona w Nysie i Tarnowskich Górach. Budynek dawnej siedziby Zakładu św. Józefa, zajmowany później przez placówkę „Caritas”, przetrwał do czasów współczesnych. Obecnie funkcjonuje w nim Dom Pomocy Społecznej dla Osób Przewlekle Psychicznie Chorych prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. Dyrektorka – siostra Krzysztofa, kieruje pracą trzech zakonnic i znacznie liczniejszego personelu świeckiego. Dom Pomocy ma status organizacji pożytku publicznego, więc na jego działalność statutową można przekazać 1% podatku.
Stowarzyszenie św. Józefa „Jesteśmy”
ul. Okrzei 27, 43-190 Mikołów
Nr KRS: 0000237740
cel szczegółowy ( poz.K.141) – DPS Tarnowskie Góry


Josephine Henriette Niedetzky (Józefina Nidecka)