Książęta założyciele miasta

Książęta założyciele miasta

autorka: Alicja Kosiba-Lesiak

Józef Piernikarczyk tak napisał o dwóch uważanych za ojców Tarnowskich Gór panach i książętach: \”…obok Jana Opolskiego krzątał się i uwijał się już wówczas na Sląsku margrabia Brandenburski Jerzy, brat Albrechta, księcia pruskiego, siostrzeniec synów Kazimierza Jagiellończyka, króla polskiego…\” Dobra ziemi bytomskiej pod koniec XV wieku zakupił Jan II Opolski (Hanuss Opolsky) z dynastii Piastów opolskich, już za życia obdarzony przydomkiem Dobry. Odkryte wówczas zostały złoża galeny (rud ołowiowo-srebrowych); jak się niebawem okazało, książę właściwie ocenił potencjał gospodarczy tych terenów.

Skąd zainteresowanie Jana II gospodarką? Otóż był samotnikiem – nie ożenił się i nie miał potomka (prawowitego, bo o innych nie wiemy). Co więcej – w ciągu zaledwie 10 lat stracił najbliższych krewnych: brata, który został ścięty za zdradę stanu i obrazę majestatu, a także matkę i dwie siostry. Te tragiczne przypadki być może wpłynęły na stan jego ducha negatywnie. Możliwe, że przytłoczony ciężarem losu zatopił się w działaniach na rzecz rozwoju gospodarczego księstwa opolskiego, które było jego własnością.





W 1511 roku Jan podpisał układ o wzajemnym dziedziczeniu wpierw z Walentym Przemyślidą – Piastem linii raciborskiej, a nieco później dołączył do układu trzeci jego uczestnik: blisko spokrewniony z Jagiellonami margrabia Jerzy (Georg) Hohenzollern von Ansbach. Po śmierci Przemyślidy książę Jan odziedziczył księstwo raciborskie. Krótko potem margrabia Jerzy w 1523 roku został władcą księstwa karniowskiego a od 1526 roku władał też oddaną mu w zastaw przez Jana ziemią bytomską i bogumińską.


Książęta założyciele miasta




Od tej pory jako dwaj panowie tych ziem wspólnie wydawali dokumenty ich dotyczące. I tak dwa najbardziej znaczące przez obu podpisane dotyczyły regulacji górniczych: 30 kwietnia 1526 roku miejscowi górnicy otrzymali wolność górniczą a dwa lata później, w listopadzie 1528 roku akt prawa górniczego „Ordunek Gorny” (Horní řád, Bergordnung) w 72 artykułach kodyfikował m.in. zasady wydawania zezwoleń i opłat za eksploatację szybów, określał obowiązki w pracy górników oraz wynagrodzenia za nią. W tymże znamiennym dla Tarnowskich Gór roku – wówczas niewielkiej osady, powołany został również Urząd Górniczy, któremu książę Jan nadał w 1529 roku pierwszą pieczęć i prawo do jej używania.

Śmierć Jana II Dobrego – ostatniego piasta linii opolsko-raciborskiej nastąpiła w 1532 roku, Jerzy Hohenzollern zaś przeżył go o 11 lat, zakończywszy żywot w 1543 roku. Nie istnieje dokument potwierdzający założenie czy lokację Tarnowskich Gór, jednak dwa przywileje górnicze Jana i Jerzego z lat 1526 i 1528 dały dobrą podstawę dla rozwoju miasta.


Książęta założyciele miasta